در کشورهای توسعه یافته به دلیل افزایش سطح بهداشت و کاهش نرخ زاد و ولد، طبقات مرفه جامعه به سن ۶۵ سال به بالا تعلق دارند. زمان تفریح این گروه نیز ۶۰ درصد از زمان تفریح طبقات جوانتر جامعه بیشتر است. بنابراین این گروه، توده عظیم توریست بین‌المللی را تشکیل می‌دهند. نوع تفریحات این گروه نیز با نوع تفریحات جوانان متفاوت است. برای مثال توریست‌های جوان گردشهای ماجراجویانه مانند کوهنوردی را دوست دارند، در حالی که توریست‌های مسن تر بازدید از آثار تاریخی-فرهنگی، پارکهای ملی، مناطق حفاظت شده و علی‌الخصوص تفریحات درمانی را ترجیح می‌دهند. در دهه اخیر کشورهایی چون مجارستان، فنلاند، اتریش، اسلواکی، آلمان، انگلیس و آمریکا روش جدیدی را برای توسعه صنعت توریسم درمانی ایجاد کرده‌اند و آن استفاده از میکروکلیمای (خرد اقلیم) ایجاد شده در غارها است. در این نوشتار درباره غارهای نمکی، خواص درمانی آنها و وضعیت کنونی آنها در جهان و ایران صحبت می‌کنیم.

غارهای نمکی

 

میکروکلیما چیست؟

میکروکلیما (microclimate) یا خُرد اقلیم، کوچک‌ترین واحد اقلیمی است. این واحدهای اقلیمی تحت تأثیر شرایط فیزیکی سطوح مختلف زمین شکل می‌گیرند و تمام ویژگی‌های خود را از این شرایط کسب می‌کنند. عوامل شکل‌دهنده یک میکروکلیما شامل ماهیت خاک، فیزیوگرافی سطوح دامنه‌ها، نوع پوشش گیاهی، جنس سطوح و… است.

 

آثار درمانی میکروکلیمای غارهای نمکی

بر اساس نتایج پژوهشها، میکروکلیمای موجود در غارها به ویژه در غارهای نمکی قابلیت درمانی بالایی دارد. غارهای نمکی به دلیل داشتن عناصر خاصی چون منیزیم، ید، پتاسیم، سدیم، کلسیم، سلنیوم، برم و سایر عناصری که در فضای اطراف کم است نقش به سزایی در درمان بیماریهایی چون آلرژی ها، برونشیت، کم کاری غده تیروئید، بیماریهای قلبی، فشار خون، امراض پوستی، بیماریهای عصبی و استرس دارند.

 

غارهای نمکی مصنوعی

در حال حاضر شرکتهای فعال توریستی در اسلواکی اقدام به ابتکاراتی در این زمینه نموده‌اند: ساخت غارهای نمکی مصنوعی در هتل ها و مراکز درمانی. این شرکت ها نمک مورد نیاز را از کشورهای پاکستان، اوکراین، لهستان و بستر دریا تامین می‌کنند. در هتل ها این غارهای نمکی بیشتر در ابعاد ۳۰ تا ۶۰ متر مربع ساخته می شوند. در این غارها همه دیوارها و سقف از سیمان مخلوط با نمک ساخته شده و از لامپ های ماوراء بنفش و دستگاهای تهویه جهت استریزه کردن محیط استفاده می‌شود.

جمهوری چک در سال ۲۰۰۵ اولین غار نمکی مصنوعی را در کشور خود احداث کرد. طراحان این غار از ۵/۲۱ تن نمک بستر دریای سیاه که ۲۰ میلیون سال سن داشتند در کف غار و از بلوک های نمک در دیوارها استفاده کردند. همچنین با طراحی آبشار نمکی در غار، یُد و منیزیم را در فضای غار پخش نمودند. این کشورها با این نوآوری در صنعت توریسم درمانی سالانه توده عظیمی از توریست‌ها را به سمت کشور خود جذب می‌کنند.

 

وضعیت غارهای نمک در ایران

به نظر می رسد که کشور پهناور ایران نیز پتانسیل های بالقوه‌ای برای گسترش صنعت توریسم درمانی دارد. چه بسا که تفریحات درمانی در حال حاضر نیز به شکل استفاده از چشمه‌های آب معدنی و آب گرم در سرعین و محلات رواج دارد. همچنین در ایران غارهای نمکی طبیعی وجود دارد که در کمتر نقطه‌ای از جهان می‌توان یافت. از آن جمله می‌توان از غارهای نمکی طبیعی موجود در ژئوپارک قشم یاد کرد. تحقیقات در فضای داخلی غارها نشان می‌دهد که این غارها قابلیت درمانی بالایی دارند. گردشگران مبتلا به ناراحتی‌های تنفسی با حضور طولانی و تنفس در این غارهای نمک بهبود پیدا می‌کنند. همچنین این افراد از چشم‌اندازهای زیبای داخل غار و آرامش حاکم بر آن نیز بهره‌مند می‌شوند.

 

الزامات توسعه بهره‌برداری از غارهای نمکی

لازم به ذکر است که در بهره‌برداری از غارهای نمکی طبیعی برای جذب توریست نیاز به ایجاد ساختارهای زیربنایی می‌باشد که از یک سو توریست پایدار را به غار وارد کرده و از سوی دیگر از تخریب غار جلوگیری و از آن حفاظت کند. چرا که این میراث گرانبهای زمین امانت نسل آینده است. برای جذب توریست پایدار به محیط های طبیعی نیاز به فرهنگسازی در جامعه داریم. در این امر رسانه های گروهی، تورگردانها، مدارس و NGO ها می‌توانند نقش کلیدی ایفا کنند و آگاهی‌های لازم در زمینه حفظ میراث زمین‌شناسی را به جامعه و گردشگران انتفال دهند.

 

مقالات مرتبط: